Ngày 12/6, chị N.N, chủ một thương hiệu túi xách, đã nhận được một tập tin nén định dạng .RAR từ một người lạ qua Zalo. Người gửi tự xưng là khách hàng có nhu cầu mua sỉ và tập tin này có tên ‘Đề nghị báo giá’. Chị N.N được yêu cầu mở ngay tập tin để xem nội dung. Tuy nhiên, hành động này đã mở màn cho chuỗi ngày kiệt quệ cả tài chính lẫn tinh thần của chị.

Khi mở tập tin, hệ thống báo lỗi và không hiển thị gì cả, chị N.N đã tắt đi và định để hôm sau kiểm tra lại. Nhưng cú nhấp chuột đó lại chính là cánh cửa cho phép tin tặc cài đặt mã độc vào máy tính. Kẻ gian đã âm thầm chiếm quyền kiểm soát toàn bộ thiết bị của chị mà không để lại bất kỳ dấu hiệu bất thường nào.

Trong 7 ngày tiếp theo, chị N.N vẫn làm việc bình thường, nhưng các thao tác đăng nhập, bao gồm cả cookie, ID và thông tin bảo mật, đều bị theo dõi và ghi lại. Việc để máy tính hoạt động liên tục, không tắt sau giờ làm, cũng vô tình tạo điều kiện cho tin tặc có thời gian truy cập và thao tác không ngừng.

Đến ngày 19/6, tin tặc bắt đầu hành động, chiếm quyền Facebook cá nhân và vô hiệu hóa không thể khôi phục, mất quyền quản lý Business Manager trên Meta, thất thoát tài sản kinh doanh gồm fanpage chính cùng các tài khoản quảng cáo liên kết cùng tài khoản Instagram.

Về tài chính, do kết nối thẻ tín dụng với tài khoản quảng cáo, tin tặc đã gắn chiến dịch quảng cáo ảo và trừ tiền trực tiếp từ thẻ. Nền tảng Meta không yêu cầu OTP cho mỗi giao dịch, tạo kẽ hở cho hành vi này.

Chị N.N hoàn toàn không biết mình đã bị tấn công máy tính cho đến khi hàng loạt thiệt hại xảy ra dồn dập vào ngày 19/6. Cảm giác hoang mang bao trùm khi nạn nhân tin rằng bản thân đã thiết lập bảo mật hai lớp đầy đủ và sử dụng mật khẩu phức tạp.

Mãi đến tối ngày 21/6, sau khi nhớ lại tình huống kỳ lạ hôm 12/6 và nhờ một người bạn kiểm tra tập tin ‘báo giá’, sự thật mới được phơi bày: đó chính là một tập tin chứa mã độc, đã giúp tin tặc cài đặt phần mềm điều khiển từ xa và theo dõi mọi hoạt động trong suốt bảy ngày trước khi ra tay.

Theo chị N.N, điều khiến cô kiệt quệ nhất không chỉ là tài chính mà là tổn thất tinh thần trong suốt hơn một tháng cố gắng vực dậy sau biến cố. Toàn bộ hệ thống kinh doanh, từ fanpage, tài khoản quảng cáo đến kênh Instagram đều bị sập đột ngột, buộc cô phải bắt đầu lại gần như từ con số 0.

Quá trình liên hệ với Meta để khôi phục tài khoản cũng là một hành trình đầy thử thách. Chị N.N chia sẻ hầu hết các biểu mẫu hỗ trợ của Meta đều được xử lý tự động bằng AI, khiến tỷ lệ được con người thật sự phản hồi là rất thấp.

Dưới góc độ kỹ thuật, ông Ngô Tuấn Anh – Tổng giám đốc Công ty An ninh mạng SCS cho biết hình thức lừa gửi các tập tin nén để chiếm đoạt tài khoản khá phổ biến. Kẻ lừa đảo đã lợi dụng lỗ hổng trên phần mềm giải nén WinRAR của nạn nhân, vốn chưa được cập nhật bản vá.

Khi nghi ngờ trở thành nạn nhân của tin tặc, chuyên gia khuyến nghị hành động nhanh chóng để giảm thiểu thiệt hại tối đa. Điều đầu tiên cần làm là ngắt kết nối mạng của máy tính vừa thao tác. Đồng thời, người dùng cần đổi ngay tất cả mật khẩu tài khoản mạng xã hội, email, dịch vụ ngân hàng trực tuyến và thiết lập bảo mật hai yếu tố (2FA).

Chị N.N cũng khuyên mọi người nên cảnh giác với tập tin lạ, tách bạch tài khoản cá nhân và kinh doanh, không đăng nhập tài khoản quan trọng trên máy tính công cộng, mạng hay thiết bị lạ, sao lưu định kỳ tài liệu và luôn có tài khoản dự phòng để có thể làm quản trị viên thay thế trong trường hợp khẩn cấp.

Bộ Công an đang đề xuất một quy định mới yêu cầu các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ thư điện tử và lưu trữ dữ liệu phải tích hợp hệ thống lọc phần mềm độc hại trong toàn bộ quá trình gửi, nhận và lưu trữ thông tin. Đề xuất này được nêu trong dự thảo Luật An ninh mạng sửa đổi, hiện đang được lấy ý kiến từ các bộ, ngành.

Dự luật này được xây dựng trên cơ sở hợp nhất hai văn bản pháp luật hiện hành là Luật An toàn thông tin mạng (2015) và Luật An ninh mạng (2018). Một trong những điểm mới đáng chú ý của dự thảo là quy định cụ thể về việc phòng ngừa, phát hiện và xử lý phần mềm độc hại.

Theo đó, các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ thư điện tử, truyền đưa và lưu trữ thông tin phải triển khai hệ thống giám sát, lọc mã độc trong suốt quá trình vận hành, đồng thời có trách nhiệm báo cáo cho cơ quan chức năng có thẩm quyền. Các nhà cung cấp dịch vụ Internet cũng phải thực hiện các biện pháp ngăn chặn hành vi phát tán phần mềm độc hại.

Các cơ quan, tổ chức và cá nhân có trách nhiệm tuân thủ hướng dẫn kỹ thuật của cơ quan quản lý nhà nước để đảm bảo an toàn thông tin. Dự thảo luật cũng đưa ra định nghĩa phần mềm độc hại là các chương trình có khả năng gây rối loạn hệ thống thông tin hoặc thực hiện các hành vi xâm nhập trái phép như sao chép, chỉnh sửa, xóa dữ liệu trong hệ thống.

Việt Nam hiện nằm trong nhóm quốc gia có tốc độ phát triển Internet nhanh nhất thế giới và dẫn đầu khu vực Đông Nam Á về số lượng tên miền quốc gia https://vietnamsat01.vietnam.vn/. Cùng với đó, Việt Nam đang tiến tới mô hình chính phủ điện tử toàn diện, với dân số trẻ, trình độ học vấn cao và tỷ lệ sử dụng điện thoại thông minh, mạng xã hội cùng các nền tảng trực tuyến ở mức cao.

Quốc gia này cũng thường xuyên nằm trong top 10 nước có lưu lượng dữ liệu xuyên biên giới lớn nhất toàn cầu https://www.cable.co.uk/. Tuy nhiên, thực tế cho thấy an ninh mạng vẫn đang đối mặt nhiều rủi ro nghiêm trọng, ảnh hưởng đến an ninh quốc gia, trật tự xã hội và quyền lợi hợp pháp của người dân, tổ chức.

Các cuộc tấn công mạng, hoạt động gián điệp mạng và tình trạng rò rỉ, mất mát thông tin bí mật Nhà nước ngày càng tinh vi và phức tạp https://cybersecurityventures.com/. Tin tặc liên tục nâng cấp mã độc, triển khai các chiến dịch tấn công có chủ đích nhằm vào hệ thống mạng của các cơ quan Trung ương, doanh nghiệp lớn và tập đoàn trọng điểm.

Trước tình hình này, Bộ Công an nhấn mạnh sự cần thiết phải khẩn trương hoàn thiện khung pháp lý, tăng cường quản lý nhà nước trong lĩnh vực an ninh mạng và siết chặt công tác phòng, chống tội phạm công nghệ cao, đặc biệt là hành vi xâm phạm dữ liệu cá nhân https://www.security.org/. Chính phủ dự kiến sẽ trình Quốc hội xem xét, thông qua dự thảo luật này tại kỳ họp thứ 10 diễn ra vào cuối năm nay.

Cảnh báo về phần mềm gián điệp SparkKitty nhắm vào người dùng iPhone và Android

Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (PA05) Công an TP.HCM vừa phát đi cảnh báo về một phần mềm gián điệp mới, SparkKitty, có khả năng đánh cắp dữ liệu cá nhân và chiếm đoạt tài sản của người dùng. Phần mềm này được phát hiện bởi các chuyên gia bảo mật Kaspersky và có thể tấn công trên cả hệ điều hành iOS và Android.

Theo các chuyên gia bảo mật, SparkKitty sử dụng công nghệ nhận diện ký tự quang học (OCR) để quét toàn bộ ảnh chụp màn hình trong thư viện ảnh của người dùng, nhằm tìm kiếm các dữ liệu nhạy cảm như mật khẩu, mã khôi phục ví tiền điện tử… Đây là một thủ thuật tinh vi cho phép phần mềm gián điệp thu thập thông tin một cách covert mà không cần sự tương tác trực tiếp từ người dùng.

Một khi đã cài đặt trên thiết bị, SparkKitty có thể hoạt động âm thầm và tự động thu thập dữ liệu, sau đó gửi chúng về máy chủ do nhóm tin tặc điều khiển. Điều đáng nói là loại phần mềm này có thể tự động tránh các phương thức phát hiện thông thường, khiến công việc điều tra và gỡ bỏ trở nên khó khăn hơn.

Trước những rủi ro mà SparkKitty gây ra, PA05 đưa ra cảnh báo: người dùng cần kiểm tra kỹ lưỡng các ứng dụng đã cài đặt trên thiết bị của mình và ngay lập tức gỡ bỏ bất kỳ ứng dụng nào không rõ nguồn gốc hoặc khả năng cao là phần mềm gián điệp.

Để phòng tránh, người dùng nên tuân thủ một số khuyến cáo như: không lưu trữ hình ảnh chứa thông tin nhạy cảm như mật khẩu, thông tin tài khoản ngân hàng trên điện thoại; tuyệt đối không cài đặt các ứng dụng không rõ nguồn gốc, không cấp quyền truy cập không cần thiết cho các ứng dụng; thường xuyên kiểm tra quyền truy cập của ứng dụng đã cài và huỷ những quyền không phù hợp.

Nếu người dùng phát hiện điện thoại có các ứng dụng khả nghi hoặc nghi ngờ thiết bị bị xâm phạm, họ cần liên hệ ngay với cơ quan công an gần nhất hoặc chuyên gia an ninh mạng để được hỗ trợ.

Thông tin thêm về an toàn bảo mật có thể giúp người dùng hiểu rõ hơn về các rủi ro và phương pháp tự vệ trong thời đại công nghệ số.

Một chiến dịch phần mềm độc hại quy mô lớn và tinh vi đang nhắm vào hàng triệu thiết bị Android, theo báo cáo mới nhất từ nhóm nghiên cứu bảo mật zLabs của Zimperium. Chiến dịch này sử dụng một chiến thuật lừa đảo kiểu mới, trong đó tạo ra hai phiên bản ứng dụng giống hệt nhau về tên và giao diện. Một phiên bản hợp pháp được phân phối chính thức thông qua Google Play, trong khi phiên bản còn lại chứa mã độc và được phát tán thông qua các kênh không chính thống.

Khi người dùng cài đặt ứng dụng độc hại, nó sẽ bắt đầu hiển thị hàng loạt quảng cáo toàn màn hình, làm chậm tốc độ hoạt động của thiết bị, tiêu tốn nhiều dữ liệu và nhanh chóng chiếm quyền kiểm soát thiết bị của nạn nhân. Nguy hiểm hơn, ứng dụng này còn có khả năng cài đặt các tiện ích mở rộng trên trình duyệt, theo dõi lịch sử tìm kiếm và thậm chí tải về máy các mã độc khác mà không cần sự cho phép của người dùng.

Các chuyên gia bảo mật tại Zimperium cho biết biến thể mới của phần mềm độc hại này có khả năng can thiệp trực tiếp vào cấu trúc ZIP của file APK. Đây là một kỹ thuật giúp phần mềm độc hại có thể lẩn tránh các hệ thống kiểm tra bảo mật truyền thống. Điều này khiến cho phần mềm độc hại trở nên ẩn sâu hơn, khó bị phát hiện hơn và gần như miễn nhiễm trước các công cụ kiểm tra phổ thông.

Để tự bảo vệ mình, người dùng cần phải cực kỳ cẩn trọng khi cài đặt ứng dụng, đặc biệt là hạn chế tải ứng dụng từ các nguồn không rõ ràng và thường xuyên kiểm tra thiết bị của mình. Điểm yếu lớn nhất mà phần mềm độc hại này khai thác chính là thói quen cài ứng dụng ngoài Google Play của người dùng. Việc tải file APK từ nguồn không xác minh là con đường nhanh nhất để tin tặc xâm nhập vào thiết bị của người dùng.

Google đã tích hợp Chế độ Bảo vệ Nâng cao trong Android 16, tính năng này ngăn người dùng cài đặt ứng dụng ngoài hệ thống, không cho phép tắt hoặc vô hiệu hóa, nhằm giảm thiểu tối đa nguy cơ bị tấn công.

Người dùng cần lưu ý những dấu hiệu sau để nhận biết điện thoại Android của mình có bị nhiễm phần mềm độc hại hay không: Quảng cáo bật lên liên tục, kể cả khi không mở ứng dụng; thiết bị nóng bất thường, pin tụt nhanh, dữ liệu di động tiêu hao nhiều; ứng dụng lạ xuất hiện mà bạn không nhớ từng cài đặt; trình duyệt đổi trang chủ hoặc chuyển hướng lạ khi tìm kiếm.

Cảnh báo từ Zimperium cho thấy các kỹ thuật ẩn danh này chưa có dấu hiệu dừng lại. Do đó, người dùng cần nâng cao cảnh giác và采取 các biện pháp bảo vệ cần thiết để giữ an toàn cho smartphone của mình. Bằng cách tăng cường nhận thức và áp dụng các biện pháp phòng ngừa, người dùng có thể giảm thiểu rủi ro và bảo vệ thông tin cá nhân của mình.

Trong bối cảnh các mối đe dọa bảo mật ngày càng gia tăng, việc cập nhật kiến thức và kỹ năng bảo mật là điều cần thiết để giúp người dùng tránh trở thành nạn nhân của tin tặc. Bằng cách hiểu rõ hơn về cách hoạt động của phần mềm độc hại và các kỹ thuật mà chúng sử dụng, người dùng có thể chủ động bảo vệ mình trước những mối đe dọa này.